12 eylül 1980 günü saat 3.59'da yapılan ve 1982 anayasasının çıkmasına yol açan askeri darbe. ülkedeki sağ - sol çatışmaları, siyasi ve ekonomik istkrarsızlıklar neden gösterilmiştir.
12 eylül 1980 sabahı ülkedeki vatandaşların %90'ına yakını tarafından alkışlarla ve sevinç çığlıklarıyla karşılanan, o gün darbe değil ihtilal olarak kabul edilen, kendince halk nezdinde meşruiyetini kazan(dırıl)an, yönetimin silah zoruyla alaşağı edildiği harekat.
harekat, genelkurmay başkanı orgeneral kenan evren ve kuvvet komutanları tarafından emir komutaya uygun yönetilmiş, ülkenin her köşebaşı, tüm siyasiler, valilikler, parti teşkilatları, televizyon ve radyolar, gazeteler, polis teşkilatına el konulmuştur.
1982 yılında halk oylamasında %92'ye yakın bir oy oranıyla kabul edilen anayasa da cuntacıların aslında halk nezdinde ne derece meşru olduğunu ortaya koymaktadır.
halkı, ülkedeki anarşi ve terör ortamının yarattığı kaostan kurtarması açısından halkın desteğini kazanan ve meşruiyetini buna dayandıran cuntacılar, 12 eylül sürecinde ve sonrasında gerek yaptıkları zulümler ve adil olmayan yargılamalar neticesinde gerek aradan geçen zamanla yapılan darbe karşıtı propagandalar neticesinde gitgide meşruiyetlerini yitirmişlerdir ilerleyen yıllarda.
12 eylül'ün ülkeye ve ülke geleceğine en büyük etkilerinden biri ise sağ-sol alerjisine sahip, apolitik nesiller yetiştirilmesinin ve siyasal islam'ın önünün açılması olmuştur.
Bağzılarını bahane ederek darbe yapıp, o bağzılarını alıp başımıza getirdiler. O bağzıları bunları bahane ederek başımızı sıktılar. Nihayetinde hep biz sıkıldık, hep biz utandık. Bu ülkenin insnaları rahat, mutlu, huzurlu ve aydınlık olmayacak sanırım hiç.
Geldi çattı yine bugün. Siyasi istikrarsızlık, sokak çatışmaları, ülkedeki huzursuzluk ortamı bahane edilerek (bahane kelimesini sitem olarak yazmadım, bu saydiklarim yokmuydu tabi ki vardi) ulke yonetimine el konulduğu gündür bugün.
Her aileye bi acı yaşatmistir bugünün getirdikleri. Ulkede huzur ve barışı yeniden tesisi etmek içün diyerek ulkenin ebisini bellemeye başladıkları gündür bugün. Kanunsuzlugun, hukuksuzluğun devlet eliyle yapilmaya başladığı gündür bugün.
Ulkedeki asker cumhurbaskani geleneğini sürdürmek icin belkide olayların bu raddeye gelmesine müsaade edenlerle, gunlerce fahri koruturk un yerine cumhurbaşkanı secemeyen meclis de pay sahibidir onlardan.
Demokrasi getirmek adına yapılan oylama sirasinda meclis üzerinden alçak uçuş savaş uçağı ucuranlarin, ulkye getirdiklerinden cok götürdükleri varsa eğer, yakın zamandaki darbe girişimine (!) kendisini tankın önüne atarak engellemeye çalışan kafaların o zaman bu kadar darbe karşıtı olmamaları yüzündendir.
Aman ordu geldi hepimiz rahat bi nefes aldık, sen o zamanları bilmezsin sokaga çıkamadık diyenlerin darbenin her türlüsüne karşı çıktığı, darbenin insan aklina yapılmış en büyük hakaret olduğunu anladığı günler güzel günler olacak ve işte o gün motorları maviliklere süreceğiz.
sadece 27 mayıs'a çok kızamıyorum. yine de idamlar olmasa iyiydi. çok mu iyi oldu menderes'i asınca? ismet paşa'nın dediği gibi "o kadar insan astık ne oldu? hepsinin kepazelikleri unutuldu, asıldıkları akılda kaldı.".
türkiye'de zaten kağıt üstünde durmaktan hallice olan laikliği iyice bitirmiştir bu darbe. 28 şubat da sözde laikliği korumak adına yapıldı ama sonucu da yine 12 eylül gibi oldu.
umarım din ve vicdan özgürlüğü bir gün insanlar tarafından kalben benimsenir de laiklik iyice oturur şu ülkede. herkes de istediği inancı benimser, devlet işlerine din karıştırma gereksizliği sona erer.
zaten bir insan dindarsa devleti dindar yapmasına hiç gerek olmaz. dindar insan, şeriat olmayan ülkede de namuslu çalışır. şunu anlasa insanlar hepimiz rahat edeceğiz.
turgut özal'ın altında ve üzerinde kim varsa tutuklandığı ama kendisinin tutuklanmasını bırakın, başbakan yardımcılığı yaptığı, tuhaf (!!) bir darbedir. sonrası malum. (!!)
+650,000 kişi gözaltına alındı.
+ 1 milyon 683 bin kişi fişlendi.
+98.000 kişi örgüt üyesi olmaktan yargılandı.
+ sakıncalı olduğu gerekçesiyle 30.000 kişi işten çıkarıldı.
+ 388,000 bin kişiye pasaport verilmedi.
+14,000 kişi yurttaşlıktan çıkarıldı.
+ 30,000 kişi siyasi mülteci olarak yurtdışına gitti.
+ 300 kişi faili meçhul şekilde öldü.
+ 171 kişinin işkencede öldüğü belgelendi.
+ 973 film sakıncalı olduğu için yasaklandı.
+ 23.667 derneğin faaliyeti durduruldu.
+ 400 gazeteciye 4000 yıl hapis cezası verildi.
+ 39 ton dergi ve gazete imha edildi.
+ 299 kişi cezaevlerinde yaşamını yitirdi.
yukarıdaki verilere kabaca yorum yapmak gerekirse darbelerin en büyük vurgun yaptığı yer, sosyal hayatı ve sosyal bilimleri bitirmesi. insanların bir arada yaşayıp bir şeyleri çözebilmesi ve fen gerektiren işlerin verimli kullanımı sosyal bilimlerin gelişmesine kültürün ve geleneğin zenginliğine bağlı.
darbeler bu kültürü bıçak gibi kesiyor ve o meşhur 50 yıl geriye gitme muhabbeti gerçek oluyor, toplumun büyük bölümüne bu kesilişten düşen pay ağzı açık ayran budalası gibi etrafta dolaşmak oluyor. her şeyi ilk kendimizin keşfettiğini zannediyoruz; halbuki bunların çoğu çok öncelerden yazılmış ve tartışılmış.
80 öncesi yazılan çizilen şeyler -özellikle 60-80 arası- şu anın türkiye'sini beşe katlar.